In 2022 was Annemiek van Vleuten een klasse apart in het vrouwenpeloton. Alle doelen die ze zich stelde wist ze met een overwinning te bekronen. Zelden was een wielrenner zo dominant. ‘La Van Vleuten’ was in haar veertigste levensjaar beter dan ooit. Haar laatste seizoen denkt ze niet aan afbouwen. De lat ligt zelf nóg hoger.
Dit interview was eerder te lezen in de RIDE Voorjaarsgids van 2023.
(Lees verder onder de foto)
Trainingskampen, hoogtestages, het zijn beslist geen strafmissies voor Annemiek van Vleuten. Begin januari stuurde ze al na een paar dagen vanuit Colombia een berichtje met tekst dat de accu weer vol is: “Het voelt alweer als een vakantie.” De basis voor haar laatste wielerseizoen heeft de Wageningse opnieuw in het Zuid-Amerikaanse land gelegd. Zes weken lang bleef ze in de uitlopers van het Andes-gebergte. Het land van Egan Bernal en Naïro Quintana voelt voor de Nederlandse wereldkampioene inmiddels als thuiskomen, al wil ze tijdens zo’n stage ook nieuwe plekken en mensen ontmoeten. De Colombiaanse cultuur spreekt haar aan, maar bovenal de wonderschone ongerepte natuur heeft haar hart veroverd.
Eerst verbleef ze zo’n drie weken met haar vriend Oscar op zo’n 2.500 meter hoogte nabij Medellin. Een plaats waar je ondanks de hoogte ook vlak kunt trainen. Vervolgens maakte ze met Altos Cycling een tocht met fietsers uit diverse landen. Ook haar ploeggenote Paula Patiño was van de partij, waardoor ze met haar geregeld intensievere trainingen kon afwerken. In vijf dagen verplaatsen ze zich van Villa de Leyva, Barichara en finishten in Bucaramenga, waar Patiño knap als tweede op het Colombiaanse kampioenschap eindigde.
De laatste twee weken waren de meest intensieve weken op hoogte in de regio Boyaca in de plaats Paipa. Hier trainde ze met een aantal Colombiaanse beloften U23 en in deze dagen werd de specifieke basis voor het seizoen 2023 gelegd. “Zes weken lijkt lang, maar door de afwisseling die ik hier heb, voelt het helemaal niet zo lang”, vertelt Van Vleuten.
Ideale fietsland
Colombia noemt ze haar ideale fietsland. In januari 2020 trok ze hier voor het eerst naar toe. “De eerste keer was spannend omdat ik alles zelf had uitgezocht en in mijn eentje naar het land reisde. Buiten de comfortzone treden past bij mij. Ik zoek die prikkels. Ik vind dat spannend. Je leert er dan altijd van. In een vertrouwde omgeving blijf je in het veilige en dan verleg je je grenzen niet. En stilstand is achteruitgang”, benadrukte ze ons na haar eerste trip naar Colombia.
“Omdat ik in Colombia graag fiets, kosten de tochten daar me geen mentale energie”, vervolgt ze. “Het levert me eerder energie op. Ik kom verrijkt met energie terug in Europa. Daardoor heb ik mijn punten van mentaal afzien uitgesteld zodat ik tijdens de wedstrijden wel bereid ben om spreekwoordelijk te sterven op de fiets. Na zo’n hoogtestage ben ik helemaal fris en heb ik echt iets van, kom nu maar op. Dan kan ik zo’n drie of vier weken naar het spreekwoordelijke gaatje gaan. Zo’n hoogtestage is ook een mentale oplaadperiode voor mij. Niet alleen Colombia, maar ook in Livigno en op Tenerife kan ik daar echt van genieten. Ik hou enorm van bergen en de zon. Eigenlijk ben ik in het verkeerde land geboren. In Nederland fietsen kost mij veel meer energie.”
Gamechanger
Terug naar oktober 2016, het Mövenpick-hotel aan de Corniche Road in het Qatarese Doha.
Een dikke twee maanden na de heroïsche olympische wegwedstrijd van Rio de Janeiro zitten Annemiek van Vleuten, Anna van der Breggen, Marianne Vos en Ellen van Dijk voor het eerst weer bij elkaar om gezamenlijk over de triomf en de trafiek van Rio 2016 te spreken. De lichaamstaal en de sombere gezichten spreken boekdelen. Geen van de vier vrouwen heeft eigenlijk zin in dit gesprek. In de verder lege eetzaal van moeten ze over een onderwerp praten, waar ze eigenlijk geen zin in hebben.
Nu bijna zeven jaar later kunnen we concluderen dat die olympische wegwedstrijd voor Van Vleuten de grote gamechanger in haar loopbaan is geworden. Op dat moment voelt het echter nog niet zo. Waar Van der Breggen met goud onsterfelijk werd op de Copacabana, lag zij zo’n tien kilometer verderop halfdood in een greppel. Zelden lagen vreugde en verdriet zo dicht bij elkaar. Haar angstaanjagende valpartij in de afdaling van de Vista Chinesa terwijl ze eigenlijk in een gewonnen positie lag. Héél Nederland schrok die zondagavond toen ze bewusteloos naast de weg lag. “Ik dacht dat ze dood was”, gaf Anna van der Breggen later aan toen ze als een van de eersten de plek des onheils passeerde.
Therapie
In het anderhalf uur durend interview met de vier oranje-rensters op de vooravond van het WK in Qatar in 2016 balanceert het gesprek op de toppen van de emoties. Tranen zwellen op, stemmen stokken, maar er wordt ook gelachen en vooral positivisme uit elkaars belevenissen gehaald. “Het met z’n allen praten over Rio werkt ook als een soort therapie. Je haalt er kracht uit”, vertrouwt Van Vleuten enigszins verrast me na afloop toe.
Vier jaar laten zitten we op een winterse decemberdag in de zon op het strand van het Lions Dive & Beach Resort op Curaçao, waar Van Vleuten op vakantie is. Geen strandvakantie, maar lekker duiken en mountainbiken met lokale fietsers die haar de mooiste plekken van het eiland laten zien. “De fiets brengt mij naar veel mooie plekken. Je wilt niet weten hoe vaak ik me op de fiets een geluksvogel heb gevoeld dat ik dit allemaal mag meemaken”, zegt ze met een gulle glimlach.
Natuurlijk gaat het gesprek ook over de dag die haar loopbaan heeft veranderd. “Rio was voor mij de beste dag van mijn wielercarrière. Hoe sterk ik die dag was, dat was mijn houvast om later mijn carrière uit te bouwen. Het was de allereerste keer in mijn carrière dat ik bergop zo het verschil kon maken. Al kwam dat niet helemaal uit de lucht vallen. In de Thüringen Rundfahrt reed ik al heel goed. Ik snap dat mensen van die aanval opkeken. Als je het proces niet gevolgd hebt, dan denk je inderdaad waar komt die ineens vandaan fladderen. Al was ik zelf ook flabbergasted dat ik de Amerikaanse klimster Mara Abbott op die klim kon lossen. Ik zat nog redelijk op mijn gemakje, maar die meiden waren allemaal al enorm aan het afzien. Dat had ik helemaal niet door. Totdat ik ineens die kloof sloeg.”
Iedereen heeft het altijd over jouw val in Rio de Janeiro, maar heeft niet juist die klim je ogen geopend?
“Dat zeg je heel goed. Die laatste kilometers van die klim hebben me juist geïnspireerd om nog meer uit mijn loopbaan te gaan halen. Niet de val. Die klim is de basis van mijn prestaties van de afgelopen vijf jaar. Mijn doel voor die Olympische Spelen was om met de allerbesten te wedijveren. Daar heb ik met trainer Louis Delahaije naar gewerkt. Ik heb het in Rio niet kunnen afmaken. Ik heb niet geoogst. Maar het was me wel gelukt om de beste in de wedstrijd te zijn. Daar heb ik me aan vastgehouden.”
Architect
De naam is genoemd: Louis Delahaije. De Limburgse trainer mag de architect achter de successen van Van Vleuten worden genoemd. In 2012 werd Delahaije gevraagd om als trainer van de Rabobank-profs eens van naar de vrouwenploeg van de bank te kijken. Van Vleuten was één van de weinigen die open stond voor een samenwerking. Stap voor stap werd de omvang van haar trainingen vergroot en hoogtestages in haar programma ingelast.
“Vrouwen roepen al snel dat ze niet zo’n lange trainingen als mannen hoeven te doen omdat hun wedstrijden korter zijn”, legt Delahaije uit. “Ik heb haar trainingsomvang langzaam opgevoerd. We begonnen met 22.000 kilometer en ieder jaar kwam er iets bij. Afgelopen jaar maakte Annemiek zo’n 1.200 trainingsuren en bijna 33.000 kilometers. Het doel is niet om zoveel mogelijk uren of kilometers te doen, maar om omvang te maken en je blokjes te doen met het idee dat het je geen energie kost.”
Van Vleuten: “Er zijn sporters die de top hebben bereikt door heel extreme dingen te doen. Ik ben de weg ingeslagen om niet de perfectie na te streven, maar om plezier als basis te hebben. Ik probeer altijd te fietsen met een lach op mijn gezicht. Te strikte schema’s, te veel fratsen, dat zou mij alleen maar afstompen. Dat zou mij mentaal kracht kosten. Het is geen hogere wiskunde. Het is gewoon fietsen. Ik ben niet bezig met een oefening zus, een detail zo. Daar zit voor mij niet de winst in. In het begin dacht ik wel dat ik het in die kleine dingen moest zoeken. Nee, die hoogtestages zorgen er voor dat ik mijn trainingsomvang heb kunnen vergroten. Waarom? Omdat ik trainen in het buitenland gewoon heel leuk vind. Die omvang is dan een bonus.”
Delahaije: “Wanneer Annemiek in Nederland traint, maak ik schema’s van maximaal vier uur. Ze zal in ons land geen minuut langer dan het schema rijden. Wanneer ze in Colombia of op een andere plek is, dan zit ze altijd langer dan gepland op de fiets. Ze is op zoek naar nieuwe ervaringen. Zo werken we elk jaar wel aan iets nieuws. In 2022 lag de nadruk op de drie grote rondes en hebben we haar herstelvermogen verbeterd.”
Er zijn sporters die de top hebben bereikt door heel extreme dingen te doen. Ik ben de weg ingeslagen om niet de perfectie na te streven, maar om plezier als basis te hebben.
Dat ze in 2022 via Omloop Het Nieuwsblad in februari, Luik in april, de Giro begin juli, de Tour eind juli, de Vuelta begin september en het WK eind september vrijwel het hele seizoen in topvorm was vindt Delahaije niet verwonderlijk. “Annemiek kan nu meer doelen in een jaar stellen. Dat komt omdat ze binnen het vrouwenpeloton een ongekend hoge omvang heeft. Dit maakt haar stabiel. Verder eisen die rondes ook veel mentale energie. De grootste uitdaging is om elke keer weer fris aan de start te komen. Wij hebben een modus gevonden om die accu elke keer opnieuw op te laden. Voor haar zijn dat de trainingskampen in bijvoorbeeld Livigno. Ze doet daar leuke dingen waar ze weer energie van krijgt en werkt ondertussen ook haar trainingen af. Haar kracht waardoor ze er vorig jaar van het begin tot het einde van het seizoen stond, is een heel hoog basisniveau en daar af en toe boven uit stijgen. Dat kunnen we ons nu permitteren, maar acht jaar geleden kon ze dat nog niet. Toen was ze daar nog niet stabiel genoeg voor.”
Dat we niet alleen over een fysieke stabiliteit, maar zeker ook over een mentale sterke basis spreken, blijkt hoe Van Vleuten blessures en revalidaties bijna lijkt aan te grijpen om beter dan ooit terug te komen. “Topsport is ook schakelen, dealen met je teleurstellingen en weer door gaan. De een doet dat misschien net iets sneller dan de ander, maar uiteindelijk kan iedere topsporter dat”, zegt ze stellig.
Toch is jouw omgang met tegenslagen één van je sterke punten?
Van Vleuten: “Dat klopt. Van het ziekteverloop van mijn vader heb ik destijds als 22-jarige veel geleerd. Hoe mijn ouders daar mee omgingen. Denken in mogelijkheden en niet jezelf zielig gaan vinden. Niet blijven hangen in teleurstellingen is iets is dat ik van mijn ouders heb meegekregen. Dat zijn genen. Dat kun je niet trainen.”
Al is Delahaije het daar niet helemaal mee eens: “Annemiek heeft ontegenzeggelijk talent, maar alles wat ze bereikt heeft komt door veel arbeid en een sterk geloof in eigen kunnen. Ook op mentaal gebeid heeft ze aan zichzelf gewerkt. Ik vind het te eenvoudig om te zeggen dat zij van nature goed kan omgaan met tegenslagen. Daar heeft ze ook al jaren geleden de steun van sportpsycholoog Karin de Bruin gekozen waar ze die zaken bij neer kan leggen. Na al die jaren weet ze daardoor veel beter met die situaties om te gaan.”
Eerder zei Van Vleuten zelf al over de stap naar een sportpsycholoog: “Het was niet zozeer dat ik dacht dat ik het nodig had, maar meer uit nieuwsgierigheid wat ik ervan zou oppikken en uit de motivatie om me op alle vlakken te verbeteren. Dat heb ik al vroeg gedaan in mijn loopbaan en die lessen blijf ik meenemen. Mentale vaardigheden aanleren is ook gewoon een kwestie van oefenen.”
Delahaije beaamt dit: “Alle aspecten om zich verder als wielrenster te ontwikkelen heeft ze de laatste tien jaar aangepakt. Niet alleen hoe moet ik explosiever worden, hoe kan ik een Tour overleven of hoe kan ik op de Côte de la Redoute in Luik-Bastenaken-Luik demarreren. Nee, ze is naar het hele palet van training, voeding, mentale begeleiding etc. gaan kijken. Ja, we hebben vijf jaar geleden met de Universiteit van Maastricht zelfs een dna-profiel van haar laten maken om een deel van haar topsportkwaliteiten in beeld te krijgen. Dit was vooral om haar training en voeding bij te sturen. Er zijn mensen die aanleg hebben voor een tekort aan vitamine D. Of je hebt meer talent voor korte, explosieve inspanningen. Dat zie je in je dna. Bij Annemiek was één van de opvallende uitkomsten dat ze makkelijk lactaat maakt, dus makkelijk verzuren kan, maar dit niet makkelijk kan weg bufferen. Dus geen talrijke demarrages achter elkaar kan plaatsen. Daar zijn we vervolgens aan gaan werken.”
Steeds opnieuw de uitdaging zoeken. Dat is bij Annemiek extreem ontwikkeld.
– Louis Delahaije
Relatief fris
In 2019 zei Delahaije nog verbaasd te zijn over de progressie die Van Vleuten elk jaar realiseert. Ondertussen verrast dit hem niet meer. In haar succesjaar 2022 verbeterde ze nog haar absolute wattage-waardes van 5 minuten (in Luik-Bastenaken-Luik), 10 minuten (Giro Donne) en 20 minuten (Challenge by La Vuelta). “Het is inderdaad vrij bizar dat ik als bijna-veertiger elk jaar nog verbeter”, zegt ze daar zelf over. “Al is er ook een verklaring. Ik ben veel later begonnen met fietsen dan de meeste andere meiden. Ik heb tot mijn 22ste eerst gestudeerd en veel gefeest. Daardoor ligt je piek in ontwikkeling als wielrenster en dat je leert met je lichaam om te gaan ook veel later. Ik ben nog relatief fris.”
Volgens Delahaije zit deze groei ook in haar mindset. “Haar drive is dat ze beter wil worden en als gevolg daarvan wint ze die koersen. Het winnen van die koersen is niet haar uitgangspunt. Haar kracht is dat ze steeds uit is op verbetering. Een voorbeeld? Een uur na de olympische wegwedstrijd in Tokio, waar ze tweede eindigde achter de vroeg ontsnapte Anna Kiesenhofer, sprak ik haar via Facetime. De teleurstelling van het gemiste goud was al verdwenen. Haar doel was om op deze dag de beste Annemiek ooit te zien en daar was ze in geslaagd. Dus ze was super happy. Ook met zilver. Ik vond dat ongekend.”
Hij vervolgt: “Annemiek kan ondanks het verlies van een belangrijke wedstrijd toch tevreden zijn omdat het verbeteringsproces heeft gewerkt. Die instelling om altijd die groei-mindset te hebben maakt haar een bijzondere kampioen. De meeste topsporters zijn als het goed gaat er vooral mee bezig om dat niveau vast te houden. Stilstand is echter achteruitgang. Steeds opnieuw de uitdaging zoeken. Dat is bij Annemiek extreem ontwikkeld.”
Er komt een punt waar je gaat kijken wat je met de rest van je leven wilt doen. Annemiek heeft ook de kwaliteiten om als coach in de topsport te slagen. En dat vindt ze ook leuk.
– Louis Delahaije
Ook in 2023 is Van Vleuten vastberaden om iets te verbeteren. In de klassiekers zag ze dat ze explosiviteit op bijvoorbeeld een Muur van Huy of een Cauberg mist om respectievelijk een Waalse Pijl of Amstel Gold Race te winnen. “Op het verbeteren van haar explosiviteit ligt nu de focus”, geeft Delahaije prijs. “Dat betekent dat haar een en twee minuten waarden moeten worden verbeterd. Daar zijn we sinds deze winter mee bezig met het oog op de klassiekers. Daarna richten we ons weer meer op de langere klimmen voor de rondes. Annemiek kan zich dit permitteren omdat ze al tien jaar zoveel getraind en zo’n overschot aan lange duurvermogen heeft dat ze heel stabiel is.”
Dat Van Vleuten na dit seizoen stopt kan Delahaije begrijpen. Al had ze volgens haar Limburgse trainer nog een paar jaar aan de top kunnen meegaan. “Fysiek zou ze het langer kunnen volhouden en ook mentaal had ze dat aangekund. Ze geeft dat nu ook aan wanneer we iets nieuws aan haar training toevoegen. Dan zegt ze dat het zonde is om te stoppen omdat er nog zoveel te ontdekken valt. Maar er komt ook een punt waar je gaat kijken wat je met de rest van je leven wilt doen. Annemiek heeft ook de kwaliteiten om als coach in de topsport te slagen. En dat vindt ze ook leuk.”
Belangrijkste zeges Annemiek van Vleuten
- Olympisch kampioen tijdrijden 2021
- WK op de weg 2019, 2022
- WK tijdrijden 2017, 2018
- Winnaar Tour de France Femmes 2022
- Winnaar Giro Donne 2018, 2019, 2022, 2023
- Winnaar Challenge by La Vuelta 2021, 2022, 2023
- Ronde van Vlaanderen 2011, 2021
- Luik-Bastenaken-Luik 2019, 2022
- Strade Bianche 2019, 2020
- La Course 2017, 2018